مارکس، کار خود را به تحلیل ساختارهای اجتماعی-اقتصادی جامعه اختصاص داد. یکی از آموزه های کلیدی او بر افزایش شکاف ثروت بین فقرا و ثروتمندان متمرکز بود. مارکس در نوشته های خود به دنبال کشف مکانیسم هایی بود که این تقسیم بندی اجتماعی-اقتصادی را تداوم می‌بخشد. در اینجا، مکث کوتاهی به بررسی این موضوع از دیدگاه مارکس می‌پردازیم و دلایل عمیقی را که در پس وضعیت کنونی نابرابری وجود دارد، روشن می‌کنیم.
1: ماتریالیسم تاریخی و مبارزه طبقاتی
محور تحلیل مارکس، مفهوم ماتریالیسم تاریخی است – مطالعه توسعه تاریخی از دریچه روابط اجتماعی-اقتصادی. مارکس استدلال کرد که جوامع از طریق یک سری مبارزات طبقاتی پیشرفت میکنند، که در آن طبقه اقتصادی غالب با استثمار طبقه کارگر قدرت خود را حفظ نموده و در نهایت اختلاف ثروت را تشدید می‌کند.
2: سرمایه داری و تمرکز ثروت
مارکس معتقد بود که جوامع سرمایه داری ثروت را در دست چند فرد یا شرکت متمرکز میکنند که منجر به انباشت مداوم سرمایه می‌شود. او استدلال کرد که به دلیل ماهیت ذاتی سرمایه داری، ثروتمندان دارای ابزارهای بیشتری برای تولید سود و سرمایه گذاری مجدد هستند و ثروت خود را در طول زمان تقویت میکنند.
3: رقابت و استثمار نیروی کار
مارکس اظهار داشت که سرمایه داری ذاتاً رقابت شدید را ترویج نموده و منجر به استثمار طبقه کارگر می‌شود. از آنجایی که کسب و کارها برای به حداکثر رساندن سود رقابت میکنند، دستمزدها را کاهش می‌دهند تا مزیت رقابتی خود را حفظ کنند. این استثمار نیروی کار به یک چرخه مستمر فقر برای فقرا تبدیل می‌شود.
4: حداکثر سازی سود و انباشت سرمایه
مارکس بر تقدم بیشینه سازی سود به عنوان محرک کلیدی نظام سرمایه داری تاکید کرد. این رویکرد سودمحور شکاف ثروت را بیشتر می‌کند، زیرا ثروتمندان دائماً به دنبال افزایش انباشت سرمایه خود هستند و اغلب رفاه طبقه کارگر را نادیده می‌گیرند.
5: بیگانگی و از دست دادن ارزش کار
از نظر مارکس، سرمایه داری باعث از خود بیگانگی می‌شود که در آن کارگران ارتباط خود را با محصولات کار خود از دست می‌دهند. از طریق تقسیم کار و ظهور ماشین آلات، کارگران به واحدهای تولیدی صرف تقلیل می‌یابند و ارزش فردی آنها کاهش می‌یابد و آسیب‌پذیری اقتصادی آنها تشدید می‌شود.
6: بحران های اقتصادی و تقویت نابرابری
مارکس استدلال کرد که اقتصاد سرمایه داری ذاتاً چرخه‌ای بوده و مستعد بحران های اقتصادی دوره‌ای است. این بحران ها به طور نامتناسبی به فقرا آسیب می رسانند، در حالی که ثروتمندان اغلب از چنین موقعیت هایی برای تقویت سلطه خود سوء استفاده میکنند.
7: نفوذ سیاسی و سلطه طبقاتی
مارکس بر تأثیر قابل توجهی که ثروتمندان بر نظام های سیاسی در جوامع سرمایه داری اعمال میکنند تأکید کرد. ثروتمندان از طریق قدرت اقتصادی خود می‌توانند سیاست را شکل دهند و اطمینان حاصل کنند که سیاست ها منافع آنها را در اولویت قرار می‌دهند. این باعث تداوم چرخه انباشت ثروت و تشدید مبارزات پیش روی فقرا می‌شود.
8: کالایی سازی و استثمار نیروی کار
مارکس مدعی بود که سرمایه داری کار را کالایی می‌کند و انسان را به یک عامل تولید صرف تقلیل می‌دهد. این روند منجر به از خود بیگانگی و استثمار کارگران می‌شود، زیرا نیروی کار آنها به کالایی تابع نیروهای بازار تبدیل می‌شود و تقسیم ثروت را بیشتر می‌کند.
9: آگاهی کاذب و بازتولید اجتماعی
مارکس استدلال می‌کرد که طبقه حاکم بورژوا، ایدئولوژی مسلط را تعیین نموده و ادراکات و باورهای مردم را کنترل می‌کند. طبقه سرمایه دار “آگاهی کاذبی” ایجاد می‌کند که منافع عینی طبقه کارگر را پنهان می‌کند و مانع از توانایی آنها در به چالش کشیدن ساختارهای قدرت موجود و تداوم چرخه نابرابری می‌شود.
آموزه‌های کارل مارکس بینش‌های ارزشمندی در مورد دلایل نابرابری فزاینده اقتصادی-اجتماعی بین فقرا و ثروتمندان ارائه می‌دهد. مارکس از طریق تحلیل خود از ماتریالیسم تاریخی، سرمایه داری، استثمار کارگران و عوامل دیگر، قصد داشت مکانیسم های ساختاری را که این نابرابری را تداوم می بخشد، روشن کند. اگرچه ایده‌های او بحث برانگیز و با مخالفت‌های مواجه است، اما کار او الهام‌بخش بحث‌های مداوم درباره نحوه رسیدگی به نابرابری‌ها و ایجاد جامعه‌ای عادلانه است.
