نگاهی کوتاه به سرودها و ادبیات شفاهی نورستان

از نور احمد جانا

شعر و به صورت عموم ادبیات وسیله بیان احساسات اند که اکثر اوقات با تخیل همراه است. انسانها احساسات و عواطف خود را در زبان های مختلف در قالب های ادبی چون شعر، داستان و طنز و مرثیه بیان می نمایند.

در زبان های که از ادبیات نوشتاری برخوردارند اشعار و داستان ها به شکل نوشته از یک نسل به نسل دیگر انتقال می یابند ولی در زبان های شفاهی آفریده های ادبی متاسفانه با مرور زمان از حافظه های مردم می روند و آهسته و آهسته زبان های شفاهی در نبود کتابت بالاخره در زبان های رو به رشد مدغم شده و از خاطره ها فراموش می شوند.

یکی از زبانهای های شفاهی کشورما زبان نورستانی است که به صورت شفاهی و با گویش های متنوع تا عصر حاضر خود را نگه داشته است.

هنوز مردم در مراسم خوشی با برپای موسیقی و رقص و شادی احساساتشان را با زبان شعر و موسیقی بیان می دارند.

خصوصا زنان و دوشیزه گان با خواندن سرودها و دو بیتی ها اظهار عشق و یا هم اعتراض خود را به زبان شعر بیان می نمایند. این سروده ها همه بیانگر احساسات، عواطف، عشق، خوشی و نارضایتی و یا هم اعتراض اند.

ادبیات شفاهی نورستانیان نیاز به تحقیق بیشتر دارند تا در پرتو آنان بتوانیم فرهنگ، بینش به صورت عموم تاریخ این مردم که متاسفانه در نبود زبان نوشتاری در حال فراموشی است بهتر درک کنیم.

به گفته ای لوسین گلدمن، حقایق fact انسانی فی نفسه سخن نمی گویند و تنها هنگامی زبان می گشایند و معنی نهفته خود را بر ملا می کنند به سایق یک فلسفی کلی به چند و چون آنها بپردازیم. سرود های شفاهی نورستانی هم اگر از منظر یک جهان بینی برای شان نگاه کنیم حامل پیام های اند که می توان وقایع اجتماعی، سیاسی و مذهبی در آنها تبین کرد.

چون مردم نورستان قرنها با مالداری و زراعت زندگی می نمودند ما انعکاس این واقعیت را در سرود های شان می بینیم. مثلا در سرود زیر آوای چوپانی است که ماهها از دهکده و معشوقه اش دور است و آرزوی وصال را چنین زمزمه می کند: